Çevre Bakanlığı Sera Gazı Doğrulama

Çevre Bakanlığı Sera Gazı Doğrulama

Çevre Bakanlığı Sera Gazı Doğrulama; Sürdürülebilir bir çevre ve daha yeşil bir gelecek için, sera gazı emisyonlarının doğru bir şekilde ölçülmesi ve yönetilmesi hayati öneme sahiptir. Bu bağlamda, Çevre Bakanlığı'nın Sera Gazı Doğrulama programı, kuruluşların karbon ayak izlerini azaltma yolundaki çabalarını desteklemek için kritik bir role sahiptir. Bu program, sera gazı envanterlerinin şeffaflık ve doğrulukla raporlanmasını sağlar.

a- EU ETS emisyonlarının izlenmesi, raporlanması ve doğrulanması

Sera gazı emisyonlarının izlenmesi ve raporlanması, AB emisyon ticareti sisteminin (EU ETS) etkili bir şekilde çalışması için sağlam, şeffaf, tutarlı ve doğru olmalıdır.

EU ETS kapsamındaki endüstriyel tesisler yıllık emisyonları izlemek ve raporlamak için onaylanmış bir izleme planına sahip olmaları gerekmektedir. Bu plan aynı zamanda endüstriyel tesisler için gerekli çalıştırma izninin bir parçasıdır.

İlişkili tüm süreçlerle birlikte yıllık izleme, raporlama ve doğrulama prosedürü (MRV), ETS uyum döngüsü olarak bilinir. Uyum döngüsüne ilişkin kurallar iki düzenlemede belirtilmiştir:

• İzleme ve Raporlama Yönetmeliği (MRR)
• Akreditasyon ve Doğrulama Yönetmeliği (AVR)

İzleme ve Raporlama tebliği kapsamındaki tesisler her yıl doğrulanmış emisyon raporunu 30 Nisan tarihine kadar Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunmak zorundadır.

b- İzleme Planı Hazırlama Süreci

Sera Gazı Emisyonlarının İzlenmesi Hakkında Yönetmeliğin EK-1’i kapsamında faaliyetleri belirtilen bir işletmenin, sera gazı emisyonlarını izlemek için şeffaf ve doğrulanabilecek bir şekilde izleme yöntemi hazırlamasına İzleme Planı denir.

İzleme Planı, Bakanlıkça onaylandıktan sonra Bakanlığın bir sonraki kararına kadar geçerli olacaktır. Emisyon Raporlarını onaylayan doğrulayıcı kuruluş ya da işletme tarafından gerekli görülmesi durumunda, izleme planlarında iyileştirme istenebilecektir. Bu durumda izleme planlarında yapılan değişikliğin yeniden Bakanlıkça onaylanması gerekmektedir.

İzleme Planı; emisyonların izlenmesi ve izlenen emisyonların Emisyon Raporu altında doğru bir şekilde raporlanması için bir yöntem önerir. Bu izleme yöntemi, tesiste teknik ve malî yönden uygulanabilecek bir yöntem olmalıdır. İzleme Planının yanlış kurgulanması ve bazı emisyon kaynaklarının unutulması emisyon miktarının tamamen yanlış hesaplanmasına neden olacağından, İzleme Planının doğru ve eksiksiz olması son derece önemlidir.

Tesis öncelikle Yönetmeliğin EK-1 kapsamının yer alan faaliyetleri gerçekleştirip gerçekleştirmediğine bakmalıdır. Bunun için öncelikli olarak herhangi bir eleme gerçekleştirmeden tesiste gerçekleşen bütün faaliyetler belirlenir. Sonrasında ise bu faaliyetler iki ana başlığa ayrılır: yakıtların yakılması faaliyeti ve Yönetmeliğin EK-1’inde listelenen diğer faaliyetler.

• Eğer tesiste yakıtların yakılması haricinde başka bir faaliyet gerçekleşmiyor ise yakma üniteleri sıralanır. Daha sonra bu üniteler içerisinden tehlikeli ve evsel atık yakma üniteleri, biyokütle kullanan üniteler ve anma ısıl gücü 3 megawatt (MW)’ın altında olan üniteler çıkarılır (sadece biyokütle kullanan ünite, fosil yakıtı sadece başlangıç ve sonlandırmada kullanan ünite olarak tanımlanmaktadır. Son olarak, kalan ünitelerin anma ısıl güçleri toplanır. Eğer bu ünitelerin toplam anma ısıl gücü 20 megawatt (MW)’ı geçiyor ise öncesinde çıkarılan sadece biyokütle kullanan üniteler ve anma ısıl gücü 3 megawatt (MW)’ın altında olan üniteler İzleme Planına dâhil edilir. Ancak, toplam anma ısıl gücü 20 megawatt (MW) termali geçmiyorsa, tesis Yönetmeliğin EK-1’i kapsamına alınmaz, dolayısı ile işletmenin İzleme Planı hazırlamasına gerek duyulmaz.

• Eğer tesiste yakıtların yakılması haricinde başka faaliyet ya da faaliyetler gerçekleşiyorsa bu faaliyetlerin Yönetmeliğin EK-1’inde belirtilen eşik değerini aşıp aşmadığı kontrol edilir. Eğer faaliyet ya da faaliyetler belirtilen eşik değerini aşıyor ise bu faaliyetler tanımlandıktan sonra bu tesisin Yönetmelik kapsamına girdiği kararlaştırılır. Buna ek olarak tesis bünyesinde yürütülen yakıtların yakılmasına ait faaliyetler de İzleme Planı kapsamına alınır. Ancak, bu faaliyet ya da faaliyetler Yönetmeliğin EK-1’inde belirtilmiş olan eşik değerini aşmıyor ise tesisin bu faaliyetler açısından kapsamda olmadığı belirlenir. Ardından tesisteki yakıtların yakılması faaliyetleri göz önünde bulundurulur. Bu durumda yukarıda anlatılmış olan yakıtların yakılmasına ait prosedür izlenir.

Faaliyetin Tanımı : Faaliyet, Yönetmeliğin EK-1’inde listelenen ve sera gazı emisyonlarına neden olan eylemlerdir. İşletmeler, Yönetmeliğin EK-1’i kapsamına giren faaliyetlerini İzleme Planında tanımlamalıdır. Bu yüzden kapsam içindeki faaliyetlerini ve bu faaliyetlerin kapasitelerini (her faaliyete ait yıllık üretim miktarlarını) doğru bir şekilde İzleme Planında belirtmeleri gerekmektedir.

Emisyon Kaynağı : Emisyon kaynağı, tesiste gerçekleşen ve emisyonlara neden olan prosesin ya da yanmanın gerçekleştiği ünitedir. Başka bir deyişle, emisyon kaynağı tesiste emisyonlara sebep olan üniteleri ifade eder. Emisyon kaynaklarının eksiksiz belirtilmesi, emisyonların hesaplanması ve İzleme Planının eksiksiz doldurulması açısından önemlidir.

Emisyon Noktası : Emisyon noktası, her bir emisyon kaynağında gerçekleşen sera gazı emisyonlarının atmosfere verildiği çıkış noktasıdır (örneğin; baca vb.). Emisyon kaynaklarının belirlenmesinin ardından emisyonların çevreye salımının yapıldığı emisyon noktalarının belirlenmesi gerekmektedir. Emisyon noktalarının belirlenmesi, emisyonların takibi açısından kolaylık sağladığından oldukça önemlidir.

Yıllık Tahmini Toplam Emisyon : “Yıllık emisyon”, tesisin bir önceki takvim yılında sebep olduğu ve Yönetmeliğin EK-1’i kapsamında belirtilen faaliyetlerden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının toplamı anlamına gelmektedir. Tesis biyokütleden kaynaklanan CO2 emisyonlarını hariç tutarak ve transfer edilen CO2’i dahil ederek yıllık emisyonlarını kapasite raporuna göre ihtiyatlı bir hesaplamaya dayandırmalıdır.

Tesis Kategorisi : Tesis kategorisi; yapılacak izleme çalışmalarının detay seviyesinin veya ne ölçüde çaba harcayacağının belirlenmesine yardımcı olan bir sınıflandırmadır. Tesisin kategorisine İzleme Planında belirlenmiş olan Yıllık Tahmini Emisyon miktarına göre karar verilir.

• Kategori A (DE): Biyokütleden kaynaklanan CO2 hariç, transfer edilen CO2 dâhil, raporlama dönemindeki doğrulanmış yıllık emisyonu 25.000 ton CO 2(eşd)’ye eşit veya daha az olan,
• Kategori A: Biyokütleden kaynaklanan CO2 hariç, transfer edilen CO2 dâhil, raporlama dönemindeki doğrulanmış yıllık emisyonu 50.000 ton CO 2(eşd)’ye eşit veya daha az olan,
• Kategori B: Biyokütleden kaynaklanan CO2 hariç, transfer edilen CO2 dâhil, raporlama dönemindeki doğrulanmış yıllık emisyonu 50.000 ton CO2(eşd)’den fazla ve 500.000 ton
• CO2(eşd)’ye eşit veya daha az olan,
• Kategori C: Biyokütleden kaynaklanan CO2 hariç, transfer edilen CO2 dâhil, raporlama dönemindeki doğrulanmış yıllık emisyonu 500.000 ton CO 2(eşd)’den faz la olan tesistir.

c- Doğrulayıcı Kuruluş Seçimi

İşletmeler doğrulama sözleşmelerini her yıl, doğrulaması yapılacak sera gazı emisyon raporunun ait olduğu yılın 15 Kasım tarihine kadar imzalamak zorundadır. Doğrulayıcı kuruluşlar yalnızca akreditasyon kapsamları içerisinde yer alan faaliyetleri yürüten işletmelere doğrulama hizmeti verebildiklerinden doğrulayıcı kuruluş seçerken bu konuya dikkat edilmelidir.

Doğrulama Sözleşmeleri Çevre Bakanlığınca belirlenmiş olan asgari ücret ve sürelere uygun olmak zorundadır.

d- Stratejik Analiz

Doğrulayıcı kuruluş, doğrulamanın başlangıcında, doğrulama sürecinde yürüteceği faaliyetlerin özelliği, ölçeği ve karmaşıklığını belirlemek üzere tesisin ilgili tüm faaliyetleri hakkında stratejik analiz yapar.

Doğrulayıcı kuruluş, tesis tarafından yürütülen faaliyetleri anlamak, doğrulama ekibinin yetkinliğini değerlendirmek, sözleşmede belirtilen doğrulama süresinin uygunluğunu değerlendirmek ve risk analizini yapmak için gerekli bilgi ve belgeleri toplar ve gözden geçirir.

Tesis ile son 2 (iki) sene içerisinde doğrulama yapan doğrulayıcı kuruluşun stratejik analizi saha ziyaretini yapması zorunlu değildir.

Stratejik analiz sahada yapılmalı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenmiş olan asgari sürelerden az olmamalıdır.

e- Proses Analizi

Doğrulayıcı kuruluş, doğrulama süreci sırasında; ölçüm cihazları ve izleme sistemlerinin çalışmasını değerlendirmek, görüşmeler yapmak, bu Tebliğin gerektirdiği faaliyetleri yürütmek, sera gazı emisyon raporunun önemli hatalı bildirimler içermediğine dair kanaat getirmesine imkân sağlayacak yeterli veri, bilgi ve belgeleri toplamak amacıyla tesisin sınırlarını ve kaynak akışları ile emisyon kaynaklarının eksiksizliğini değerlendirmek için bir veya daha fazla saha ziyareti yapar.

Saha ziyaretlerinde bulunacak doğrulama ekibinde ilgili faaliyetlerde teknik yetkinliğe sahip bir personelin bulunması zorunludur.

Doğrulayıcı kuruluş, sera gazı emisyon raporunu doğrulamak amacıyla, risk analizine dayalı olarak, gerektiği durumlarda şirket merkezi ve saha dışı diğer ofisler gibi diğer konumlarda yürütülen ilgili veri akış faaliyetleri ve kontrol faaliyetlerine ilişkin ilave ziyaretleri gerçekleştirir.

Saha ziyareti ve ofis çalışmasından oluşan Proses Analizi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenmiş olan asgari sürelerden az olmamalıdır.

f- Doğrulanmış Raporun Çevre Bakanlığına Sunulması

Sera gazı emisyon raporu ancak önemli hatalı bildirimler içermediği durumlarda makul güven ile doğrulanabilir. Saha ziyareti ve ofis çalışmalarının tamamlanmasının ardından doğrulayıcı kuruluş tarafından doğrulama görüşü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı online yazılım portalı üzerinden hazırlanarak elektronik imza ile tesise sunulur. Tesis yetkilisi tarafından onaylanan rapor portal üzerinden Çevre ve Şehircilik Bakanlığına tesis tarafından sunularak süreç tamamlanır.